Bu yazımızda Halı ve Kilimin Anadolu Kültüründeki Yeri ve Önemi hakkında detaylı bilgi sahibi olacağız. Halı ve Kilimin Anadolu Kültüründe neden önemlidir? Halı ve Kilimler hangi duyguları anlatır? Halı ve Kilimler hakkında bilgiler ve daha fazlası bu yazımızda.
Halı ve Kilimin Geçmişi
Kilim, bilinen en eski dokuma türlerinden biridir. Eski çağlardan beri Orta Asya, İran, Anadolu ve Kafkasya’da hayvancılıkla geçinen göçebeler tarafından kullanılır. El dokuması kilim denince akla önce Türk halı ve kilimleri gelir. Bunun en önemli sebebi göçebe Türklerin halı ve kilimi her kullanabilmeleri ve dokumasını her yerde yapabilmelidir.
Orta Asya’da yaşayan Türk boyları Batı’ya doğru göç ederlerken çadırlarını kurmak için keçi yünü kullanmaya başlar. Daha sonraları çadırlarının toprak zemindeki rutubetten kendilerini korumak için düz dokuma tekniği kullanarak kilim adı verdikleri zemin kaplamalarını üretirler. Göç yollarını takip ederek Anadolu’ya ulaşan halı ve kilimler yüz yıllardır önemini kaybetmeden evlerdeki yerini koruyor.
Döşeme, sedir ve divan gibi bir çok farklı yerde kullanılıyor. Ancak kilimlerin en önemli özelliği elle dokunmasıdır. Zaten kilimin manevi değeri de bu özelliğinde saklı. Kilimi dokuyanlar tıpkı bir şairin dizeleri peş peşe sıralaması gibi ilmek atıyor.
Halı ve Kilimin Anadolu Kültüründeki Yeri ve Önemi
Halı ve kilimlerin Anadolu kültüründe yeri ve önemi büyüktür. Türk kadınlarının özgürlüğünü ve duygularını yansıttıkları bir araçtır halı ve kilimler. Anadolu Medeniyetlerinde de aşklar halı ve kilimlere dokunurdu. Aşk, hasret, ayrılık bazen de mutluluk renklere desenlere yansır. Anadolu’nun bağrından kopan tüm duygular ilmek ilmek halı ve kilimlere dokunur. Kilime dokunan her motifin bir anlamı vardır. Sevdiğine sözü olan bir kilim dokur, kilimden anlayan da o sözü okur.
Anadolu’nun bir çok yerinde yörenin kültürüne gelenek ve göreneklerine uygun olarak kuruluyor dokuma tezgahları, Genellikle evin genç kızları oturuyor tezgahın başına ve usta çırak ilişkisi misali bir gelenek sürüyor. Tezgahlardan üzeri çeşitli motiflerle süslü insanımızın iç güzelliğini yansıtan renk ve desenlerde kilimler çıkıyor. Rengini ve desenini gönlündekini dışa vurmak için seçiyor.
Anadolu’da ün sarmış halı ve kilimler bazen köyün, bazen dokuyan aşiretin bazen de kullanılan motiflerin adıyla anılıyor. Anadolu kilimleri kullanılan motiflere göre Kürt, Türk, Yörük ve Türkmen olmak üzere dört sınıfa ayrılıyor. Halı ve kilim motifleri toplumun yaşam tarzını da ortaya koyuyor. Eski kilimlerde dönemin inançlarına uygun motifler bulunur.
Savaşçı karakterleriyle tanınan Türkler savaş malzemelerini de halı ve kilimlere işlemişlerdir. Kullandıkları figürler genellikle hayvanlar, bitkiler ve geometrik şekillerdir. Kurt, akrep, aslan, kartal, kuş gibi figürler Türk halı ve kilimlerinde sık sık göze çarpar. Bunlar günlük yaşamda avladıkları hayvanlardır. Bitkisel figürler genelde meyve, çiçek, yaprak ve ağaçtır. Bolluk ve bereket ve iyiliği temsil ettiğini düşündükleri bu figürlerden en önemlisi hayat ağacı figürüdür. Hayat ağacı ölümden sonra yaşamı ifade eder.
Kilimler hala maharetli ellerde büyük bir emekle dokunuyor. Kimi mutlu bir aşkı anlatıyor, kimi bir annenin göz yaşlarını saklıyor içinde. Taşıdığı duygu ne olursa olsun hayatımıza şahit oluyor ve hikayemizi nesilden nesile aktarmamızı sağlıyor.
