Dünyada her yıl milyonlarca deprem oluyor. Bilim adamları bu yer sarsıntılarına sismik hareketler adını verir. Depremler, yer kabuğu plakalarının hareket etmesi sonucu oluşur.
Deprem Öncesinde Neler Yapmalıyız
Her aile, depreme karşı alacağı önlemlere yaşadığı binadan başlamak zorundadır. Binamızın sağlamlığı depremin etkilerini azaltacak en önemli unsurdur. Ancak binamızın sağlamlığıyla yetinmeyip, evimizde de şu önlemleri almalıyız:
- Elektrik ana sigortası, su ve doğal gaz vanaları kolaylıkla ulaşabileceğimiz yerlerde olmalıdır. Değilse, buna göre yerlerini değiştirmeliyiz.
- Duvarlara dayalı yada asılı eşyaları devrilmeyecek, kopmayacak biçimde sabitleştirmeliyiz.
- Şofben, elektrikli su ısıtıcısı gibi yangına neden olabilecek cihazları alttan destekli ve üstten duvara bağlantılı hale getirmeliyiz.
- Kitaplık, vitrin, gardrop gibi dolapları yaslandığı duvarlara L ve köşe dirsek kullanarak tutturmalıyız. Aynı işlemi televizyonu koyduğumuz sehpaya dolaba da yapmalıyız.
- Kavanoz gibi ağır ve kırılabilir eşyaları alt gözlere koymalıyız.
- Mutfak dolaplarının kapaklarını sürgülü yapmalıyız.
- Açık rafların önüne koyduğumuz eşyanın sarsıntıda düşmemesi için çıta çakmalıyız.
- Özellikle sobalı evlerde sobanın yeri ve boruların sarsıntıya dayanabilmeleri çok önemlidir. Boruları, geçtiği duvarlara ve tavana demir çubuk ve tellere sıkıca tutturmalıyız.
- Sobanın yanında gaz, tüp, odun, kömür gibi yanıcı maddeler bulundurmamalıyız.
- Ağır ve büyük avizeleri kullanmamalıyız.
- Evde, günlük kullanımımızın dışında bir kaç bidon su bulundurmalıyız. Bayatladıkça yeniden doldurmalıyız.
- Evimiz beş yada daha çok katlı bir apartmanda ise yangın merdivenlerinin bulunması şarttır.
Alacağımız bu önlemlerin yanında, depreme karşı yapabileceğimiz bazı hazırlıklar vardır. Hazırlıkları bir plana göre yapmalıyız. Evde deprem hazırlık planı diyebileceğimiz planı ailece hazırlayıp uygulamalıyız. Okullarda öncelikle binaların depreme karşı dayanıklılığı sağlanmalıdır. Zemine etüt edilmiş, buna göre projelendirilmiş ve dayanıklı malzemelerle inşa edilmiş olmalıdır. Genellikle iki üç katlı olan okul binaları yapımında teknik kurallara uyulması halinde gerekli güvenlik sağlanmış olur.
Deprem Sırasında Neler Yapmalıyız
Deprem bizi uyurken yakalarsa, depremi hissettiğimiz an hemen yataktan kalkmalıyız. Önceden yaptığımız deprem hazırlık planında belirttiğimiz gibi evimizin güvenli yerine doğru hızla hareket etmeliyiz. Bir iki adım attığımızda sarsıntının şiddetinden yürüyemiyor, devrilir gibi olursak, biz uykuda iken başlamış olan deprem çok büyük demektir. Hemen karyolamızın önüne gitmeliyiz. Yastığımızı çekerek karyolamızın önünde bebeğin anne karnındaki duruş pozisyonunu almalıyız. Bu pozisyonda sırtımızı karyolaya dayarken üstümüze de yastığımızı koymalıyız. Yastığımız, üzerimize bir yıkıntı geldiğinde bizi havasız bırakmaması için ağız, burun ve gözümüzden uzak tutmalıyız. Bu davranışları anne ve babalar küçük çocukları kucaklarına alarak yapmalıdır.
Depremi ayakta ya da otururken hissettiysek, evimiz de tek katlı ise deprem hazırlık planında belirttiğimiz gibi hızla dışarı çıkarak binadan uzaklaşmalıyız.
Çok katlı bir binada isek evimizin güvenli olabilecek bir yerine sığınmalıyız. Evimizin güvenli yeri ise uzmanların incelemeleri sonucunda saptanan, deprem hazırlık planında belirtilen ve deprem senaryolarıyla uygulamalar yaptığımız yerdir. Bu yer banyo, tuvalet ve mutfak kapılarının açıldığı küçük bir hol olabilir. Bunlar evimizin büyük salonundan, daha güvenlidir.
Sarsıntının başladığı ilk 8-10 saniye içinde, bu yerlerden hangisini hazırlık planında saptamışsak oraya hızla giderek duvar dibine, anne karnındaki bebek pozisyonunu alıp depremin bitmesini beklemeliyiz. Giderken elimize alabileceğimiz minderi yüzümüzü kapatmayacak biçimde üstümüze tutmalıyız. Bunu elimize geçiremediysek ellerimizi başımızın üstünde tutmalıyız. Sarsıntıyı hissedince asla koşmamalıyız. Özellikle pencereden atlamaya kalkmamalıyız.
Ülkemizde deprem sırasında atlama sonucu ölümler, ağır yaralanmalar olmuştur. Zemine göre, projesi depreme dayanabilir ve standartlara uygun malzemelerle inşa edilmiş apartmanlarda 1.katın üstündeki dairelerde kolon dipleri de güvenli yerlerden biri olabilir. Bunlara da anne karnındaki bebek pozisyonunda sığınabiliriz. Bina içinde güvenli yerlerin yanında mutfak tezgahı, bulaşık ve çamaşır makinesi, içi dolu sandık gibi eşyaların önleri korunmamızı sağlamada en güvenli yerlerdir. Eğer hemen buralardan birine varabileceksek anne karnındaki bebek pozisyonunda depremin bitmesini beklemeliyiz.
Son yaşadığımız depremler de göstermiştir ki buralar daha güvenli yerlerdir. Depreme karşı projelendirilerek inşa edilmemiş apartmanlara güvenmemeliyiz. Bu gibi apartmanlarda kolon ve kirişlerin koruyucu özelliği zayıftır. Ancak kerpiç yapılarda kapı altları öteki yerlerden daha güvenli olabilir. Buralarda yine yerde anne karnındaki bebek pozisyonu alarak durmalıyız.
Deprem Sonrasında Neler Yapmalıyız
- İlk önce kendimizin emniyette olduğundan emin olmalıyız.
- Deprem çantasına ulaşmalıyız
- Aile bireylerinde cep telefonu varsa, kaçışta hemen bulabileceğimiz yerde tutmayı alışkanlık haline getirmeliyiz. Deprem felaketinden sonra ailece buluşmak üzere evimize yakın ve açık bir yer belirlemeliyiz.
- Çevremizde yardım edebileceğimiz kimse olup olmadığını kontrol etmeliyiz.
- Cadde ve sokakları acil yardım ekipleri için boş bırakmalıyız.
- Kapatma şansımız varsa gaz vanalarını kapatmalıyız.
- Her büyük depremden sonra mutlaka artçı depremler olur. Bu nedenle sarsıntılar tamamen bitene kadar hasarlı binaları girmemeliyiz.
Deprem Anında Açık Alandaysanız
- Hasarlı binalardan ve enerji hatlarından uzak durun.
- Çevrenizde acil yardıma ihtiyacı olanlara yardım edin.
- Toplanma alanına gidin.
- Yardım çalışmalarına katılın.
Göçük Altında Kaldıysanız
- Sakin olup durumunuzu kontrol edin.
- Hayatınızı riske atacak hareketlerden uzak durun.
- Size ulaşmaları 2 saati de bulabilir 2 günüde bu yüzden enerjinizi tasarruflu kullanın.
- Bir şeylere vurarak varlığınızı duyurmaya çalışın.
- Sesinizi kullanabiliyorsanız bağırın. Ancak enerjinizi kontrollü kullanın.
