Bilimsel sosyalizmin kurucusu Karl Marx’ın görüşlerini temel alan siyasal, ekonomik ve felsefi sistemin adıdır. Marksizmin temel kuramı sınıflar savaşı kuramıdır. Kullandığı yöntem Diyalektik materyalizm olarak adlandırılır. Marx Hegel’den aldığı ancak kendi deyimiyle Hegel’de başaşağı duran diyalektik yöntemi ayakları üstüne oturtarak ‘idealist’ değil ‘materyalist’ felsefe için kullanmıştır. Diyalektik yöntem ile toplumu ve doğayı inceleyen Marx, tümevarım yöntemiyle incelediği tarihsel gerçekliği ‘Tarihsel Materyalizm Kuramı’ ile ortaya koyar. Diyalektik materyalizm; her şeyin temelinde doğanın kendisi ve madde vardır. Tarih boyunca ezilen sınıflarla egemen güçler arasında çatışma devam etmiştir. Sınıf çatışması toplumsal değişimin ana nedenidir.
Tarihsel gelişmeyi dört ana başlık altında özetleyen Marx toplumun ilk aşamasını ‘ilkel komünal’ olarak tanımlamıştır. İlkel komünal toplumda devlet henüz var olmamıştır.
Marx üretimin gelişmesi ile birlikte üretici güçlerin, ürün fazlası ortaya koyduğunu ve toplumsal olarak üretilen bu ürüne güce dayalı bir el koymanın başlaması ile toplumda devletin şeklinin belirdiğini ifade eder. Marksizme göre devlet egemen sınıfın baskı aracıdır. Marksizm genel olarak ilkel komünal toplumdan sonra köleci toplumun ortaya çıktığını köleci toplumun yıkılmasından feodal toplumun doğduğunu feodal toplumdan sonraki aşamasının da kapitalist toplum aşaması olduğunu ifade eder. Kapitalist toplum ile birlikte ortaya çıkan işçi sınıfı artık toplumun devrimci dinamiğidir ve ‘zincirlerinden başka kaybedecek şeyleri olmaması’ nedeniyle kapitalist düzeni ortadan kaldırarak komünizme yani sınıfsız toplama giden yolu açacak olan biricik sınıftır. Marx kapitalizmin son sınıflı toplu olduğu ve burjuvazi ile işçi sınıfı arasındaki uzlaşmaz çelişki sonucu yıkılacağı öngörüsünde bulunur. Proleterya adı verilen işçi sınıfı ile kapitalist düzende yönetici durumunda olan burjuvazi arasındaki çatışma toplumsa değişime yön verir.
Marksizm’de önemli bir ayrım olarak altyapı ekonomik ilişkileri, üst yapı ise din, sanat vb. gibi kategorileri temsil eder. Üst yapı ne kadar karmaşık görünürse görünsün alt yapının bir tezahürüdür. Marksizmin düşünsel, sosyal ve siyasal etkileri çok büyük olmuştur. Marx’ın Feuerbach üzerine tezlerinin on birincisi olan ”Şimdiye kadar filozoflar dünyayı değişik biçimlerde yorumlamakla yetindiler, oysa aslolan onu değiştirmektir” tezi pek çok şekilde gerçeklik kazandı.
Marksizm Bazı Konulu Kitaplar
- Karl Marx ve Marksizm Üzerine (Vladimir İlyiç Lenin)
- Marksizm (Henri Lefebvre)
- Marksizm ve Tarih (Christopher Hill)
- Marksizm ve Birey Sorunsalı (Cem Eroğul)
- Marksizm’in El Kitabı (Sait Almış)
- Eksiği Nesnel Biçendir Marksizm (Barkın Can Topçu)
- 20. Yüzyılda Marksizm (Daryl Glaser)
